Velkomin, vinir til lands hinna hugrökku

Á föstudaginn átti að hlaupa frá sjálfstæðisleikvanginum í Windhoek, sem endranær á föstudögum. Það vildi hins vegar svo til að þá var að fara í gang íþróttakeppni milli landa í sunnanverðri Afríku. Þarna var fjöldi íþróttafólks að mæta til leiks, frá Namibíu, Suður Afríku, Botswana og lítill, eiturhress hópur frá Lesotho. Liðið frá Zimbabwe ruglaði okkur dálítið í ríminu, en þau mættu á ryðgaðri rútu merktri Zambíu, en við komumst síðan að því frá hvaða landi þau voru. Íþróttafólkið söng og dansaði þegar gengið var inn á völlinn og ríkti mikil stemning. Hinn afríski, seiðandi söngur er alveg einstaklega heillandi.

Við hlupum því um hverfið í staðinn fyrir að fara á hlaupabrautirnar og komum rétt mátulega á opnunarhátíðina. Þessi frábæri kór söng fyrir alla. Fyrst kom einsöngvari sem kyrjaði: "Velkomin - við vonum að þið skemmtið ykkur vel" nokkrum sinnum. Svo hóf kórinn upp raust sína, og ég tók sönginn upp á símann minn. ... Namibía, Namibía, Namibía... verið velkomin, vinir til lands hinna hugrökku..

Smellið á myndina hér að neðan af hlaupafélögum okkar til að heyra sönginn, sem yljaði mér svo sannarlega um hjartarætur. Í bakgrunni má heyra fagnaðarlæti og þessi dillandi hróp sem einkenna þau.

Við þrjú vorum reyndar eina hvíta fólkið á svæðinu, fyrir utan einn fararstjóra. Síðan hófst íþróttakeppnin með 100m hlaupum. Okkur varð nú að orði að stúlkurnar væru ansi frjálslega vaxnar, svona miðað við afreksfólk í frjálsum. Kannski væru þær svona hrikalega sterkar í kastgreinum? En nokkrar af þessum frjálslegu röðuðu sér upp við startlínuna, og voru nú ekki mjög sterkar í hlaupunum. Sigurvegari í fyrsta riðli átti 14,5 sek og sigurvegari í öðrum riðli 13,9 sek (skv. óvísindalegum mælingum Udo). Þessar tvær voru langfyrstar, en þær sem ráku lestina hafa efalaust hlaupið á 20 sek hið minnsta. En allir skemmtu sér hið besta og mikil stemning meðal áhorfenda, sem sungu og dönsuðu af kappi.

Annað var hins vegar upp á teningnum hjá karlpeningnum, sem voru íþróttalega vaxnir frá toppi til táar, enda hljóp sigurvegarinn á 10,1 sek (aftur skv. óvísindalegum mælingum Udo). Ég var spennt að sjá karlahlaupin í millivegalengdum, en varð að drífa mig heim að undirbúa afmæli frumburðarins.

Afríska enskan

Viðtölin fyrir ritgerðina mína eru stundum dálítið skrautleg, en maður verður að laga sig að aðstæðum og færa sig lítilsháttar nær þessari dýrðlegu afrísku ensku. Heilu samtölin geta átt sér stað sem samanstanda af mmmmm, og ehhhh. Í gær var ég t.d. að hringja út á land til að fá viðtal í næstu viku:

Ég: Can I maybe dalk with you next week when I am in the north, maybe on Tuesay morning, or maybe Friday morning?
Viðm: Dunno. Maybe here. Maybe there.
Ég: Mmmmmm. Maybe you in Windhoek then? Maybe not?
Viðm: Mmmmm. Maybe. Dunno.
Ég: When you know?
Viðm: Maybe domorrow.
Ég: Maybe I call domorrow. Then you know?
Viðm: Yes, yes, yes. Maybe know then. You call.
Ég: Yes, yes, yes, I call domorrow.

Af árstíðum og eldi

Það er mistur yfir borginni, en í nágrenninu eru skógareldar sem eru óvenju lífsseigir. Gróðurinn er þurr, en hér hefur ekki rignt síðan í apríl. Hins vegar er gróðurinn gisinn og lítill matur fyrir eld, svo að eldar slokkna vanalega af sjálfu sér eftir stuttan tíma, svo að þetta er óvenjulegt. Afleiðingin er hins vegar sú að mistur hangir yfir borginni og við sólarupprás hékk sólin blóðlituð yfir sjóndeildarhringnum, eins og hún væri á leiðinni niður en ekki upp. Í morgunhlaupinu stóðum við og horfðum á reykjarbólstrana teygja sig til himins, rétt sunnan borgarinnar. Um eftirmiðdaginn á leiðinni heim úr skólanum var eins og fína forsetahöllin væri orðin kolaofn gubbandi reykjarbólstrum upp í loftið. Fjalllendið bakvið höllina verður með öðru sniði næst þegar við hlaupum þá leið. 

Þjóðverjarnir greina veðurfarið niður í öreindir. Þeir hafa reynst óskeikulir til þessa. Spáin var sú að eitt kuldakast væri eftir þangað til að sumarið gengi endanlega í garð. Það gekk eftir. Í síðustu viku stóðu litlu drengirnir úti á plani í morgunsárið og horfðu á hvernig andardrátturinn varð að gufu. Þetta þótti þeim merkilegt og stóðu gapandi og skríkjandi þess á milli. Þeir verða glaðir á Íslandi. Nú er þó aðeins farið að hlýna svo að kuldakastinu er væntanlega að ljúka. Sumarið fer því að ganga í garð með hlýnandi veðri.

Annað er það helst í fréttum að portúgalska hlaupavinkona mín, sem hafði skráð sig í Berlínmaraþonið, hafði hlotið meiðsl í vor og gat því ekkert æft af ráði. Hún er búin að jafna sig og skokkaði með okkur 18K um daginn, sem var það lengsta sem hún hafði hlaupið og hugðist hlaupa hluta leiðarinnar í maraþoninu fyrst að hún væri nú skráð, en eiginmaður hennar er að hlaupa líka. Við ræddum náttúrulega hvort að hægt væri að skröltast heilt maraþon án almennilegrar úthaldsþjálfunar. Hún sannaði að það er vissulega hægt og lauk sínu fyrsta maraþoni með stíl um helgina.

Fyrstu önninni er að ljúka í skólanum og nú erum við að undirbúa norðurferð, sem verður væntanlega okkar síðasta. Það verður gaman að kveðja norðurhéruðin áður en við höldum heim til Íslands. Við eigum von á góðum gestum frá Íslandi en Maggi, Signý og Árni eru væntanleg í vikunni til að ferðast með okkur.

Gamla Ródesía, nýja Zimbabwe

Ég skokkaði í morgun með vinkonu minni sem skilgreinir sig sem Ródesíumann. Hún ólst upp í Ródesíu, og flúði þaðan árið 1981 með fjölskyldu sinni, stuttu eftir sjálfstæði landsins. Yfirvöld gerðu upptæk vegabréfin þeirra, en foreldrarnir eru báðir fatlaðir. Þau tróðu sem mestu af sínu hafurtaski inn í fjölskyldubílinn og keyrðu suður á bóginn til Suður Afríku, sem þá var stjórnað af hvítum undir aðskilnaðarstefnu. Þar fengu þau hæli sem flóttamenn og síðar vegabréf. Hún er með fyrirtaks menntun, og er um þessar mundir að ljúka mastersgráðu í barnasálfræði. Hún stjórnaði leikskóladeildinni hjá Stefáni og Óskari þegar þeir komu til Alþjóðaskólans  með einstakri fagmennsku. Í Ródesíu gekk hún í almenningsskóla, en skólakerfið þar var fyrirtak og einnig nokkuð fram yfir sjálfstæði.

Menntakerfið í Zimbabwe hafði orð á sér að vera eitthvert það besta í sunnanverðri Afríku. Hér er oft sagt að ef að Zimbabwe eigi eftir að ná sér á strik, eigi heilbrigðiskerfið í Namibíu eftir að falla eins og spilaborg, því að það byggist að miklu leyti á hæfu vinnuafli frá Zimbabwe. Zambía hafi tekið duglegum hvítum bændum opnum örmum, sem kunnu búskaparhætti, og í kjölfarið hafi landbúnaðarframleiðsla þar stóraukist.

Hvort sem að þetta mat á heilbrigðiskerfinu hér á við rök að styðjast eður ei, þá má finna hér mikið af hæfu fólki sem hefur flúið frá Zimbabwe. Ég spjallaði við nýjan þjálfara í ræktinni í vikunni, sem er einmitt þaðan. Hann flúði fyrir þremur árum, en er hámenntaður í íþrótta- og þjálfunarfræðum. Í þessi þrjú ár hefur hann unnið í Suður Afríku, en segist nú vera smátt og smátt að færa sig heim á leið, kominn hálfa leið, núna til Windhoek. Svo taka við tvö ár hér í borg og þá á að sjá til hvort að ástandið hefur eitthvað batnað heima fyrir.

Ekki vildi vinur okkar sem eyddi viku í Harare núna um daginn gera mikið úr því að ástandið væri eitthvað að batna í Zim. Reyndar starfar hann fyrir peningaþvættisskrifstofu Sameinuðu Þjóðanna og hefur nú ekki mjög bjarta sýn fyrir hönd Afríku. Það má hins vegar efalaust færa fyrir því sterk rök að þarna hafi einhver mesta "afþróun" eða samfélagslegt niðurrif átt sér stað í veraldarsögunni. Samkeppnin er reyndar nokkuð hörð í Afríku. Annað kunningjafólk okkar var lengi í Zim rétt eftir sjálfstæði, en þá kepptust Vesturlönd um að koma þróunarfjármagni inn í landið.

Ég er að lesa mjög áhugaverða bók um þessa atburði sem alveg má mæla með. House of Stone eftir Christinu Lamb er tilvalin lesning fyrir þá sem hafa áhuga á nútímasögu Zimbabwe.

Með gleði í hjarta

Magga Dísa gaf Davíð þessa fínu hlaupagræju í jólapakkann, en það var hlaupahúfa til að skýla fyrir sólinni. Mikið þarfaþing. Ég greip hana með þegar ég var að fara í klettaklifur í haust (íslenskt vor sumsé) og var komin upp hálfan klettavegg vegg þegar ég uppgötvaði að ég var með hana á hausnum og henti henni þá inn í runna á jörðu niðri. Það vildi ekki betur til en að bavíanarnir náðu henni á undan mér og þar með var hún horfin. Ég vogaði mér reyndar ekki að segja Dabba frá hvarfinu fyrr en eftir nokkurn tíma, til auka ekki enn frekar ímgust hans á klifrinu.

Dabbi var líka gjafmildur við frúna og gaf mér þetta forláta hlaupaúr, sem segir mér upp á hár hversu hratt ég er að skottast um stíga og götur borgarinnar. Þetta er ákaflega hjartfólgin eign. Frá föstudegi hvarf það á dularfullan hátt. Eftir mikla leit hér heima fór ég að rekja allar gjörðir helgarinnar og föstudags. Mundi að ég hafði farið í portúgölsku hverfisbúðina og lagt úrið á borðið. Fór áðan, og viti menn, hafði ég ekki gleymt úrinu þar, en þeir geymt það samviskusamlega. Við apparatið vorum því sameinuð á ný.

Ekki var það síðra að fótboltaskórnir hans Halla (sem eru hans hjartfólgnasta eign) sem hurfu í skólanum, var síðar skilað til rétts eiganda. Hlutir eiga það til að hverfa í skólanum, svo að við vorum nú ekki vongóð. Nú hefur trú okkar á heiðarleika og skilvísi verið endurnýjuð og við Halli bæði með gleði í hjarta.

Hlaupið í Afríku

Ég las áhugaverða grein í suður-afrísku tímariti um daginn um hvað þarf að varast þegar hlaupið er í Afríku. Það var mikið til í þessu. Hér þarf að huga að nokkrum þáttum þegar farið er út að hlaupa. Húfa til að skýla fyrir sólinni. Sólarvörn númer 40 hið minnsta. Húðkrabbamein er mjög algengt hér. Gleraugu til að skýla fyrir sólinni, en svona sterk sól eyðileggur augun til langframa. Piparúði til að verjast hundum og vondum köllum. Vatn á heitum dögum og í lengri hlaup. Svo þarf að verjast dýrum af öllu tagi, þ.m.t. skordýrum og guðsgróðrinum.

Í greininni var einmitt réttilega bent á að þegar farið er í fjallahlaup, þá væri gott að hafa einhvern vanan aðstæðum með sér. Í utanvegahlaupinu okkar um daginn fór fremst traustasti hlaupafélagi minn, sem er rétt sextugur karl sem er að æfa fyrir maraþon þessa dagana. Hann er hálf heyrnarlaus, svo það er fínt að hafa hann fremst því ekkert er hægt að spjalla við hann. Ég lem hann við og við til að taka bjöllur af bolnum hans, sem að bíta og geta borið með sér leiðindaflensu. Hann gefur viðvaranir við og við. Það sem helst angrar er gróðurinn, sem er þakinn þyrnum. Aftast heyri ég Dabba bölva... hvur fja.. neihh, nýji hlaupabolurinn minn... hann fer í tætlur... djö.. Erla, þú ert að gera mig blindann hérna.. þessi helv.. tré hér, í hvaða hæð eru þessar greinar eiginlega .. þetta er hannað fyrir dverga þessi sverð á þessum trjám... hvurslags gaddaflækjur eru þetta.. lappirnar á mér eru allar þaktar í þessu helv..

Hafið þetta í huga þegar hlaupin eru utanvegahlaup í Afríku.

I am from Namibia, and also from Iceland!

Í búðinni áðan spurði afgreiðslukonan okkur hvaðan við værum. Stefán svaraði "from Namibia and also from Iceland!". Hún varð að vonum ákaflega hrifin af honum. Hann hefur jú búið lengstum hér úti, svo að það verða viðbrigði fyrir hann að flytja heim á Frón. Það voru margir sem tóku okkur fagnandi þegar við snerum aftur eftir frí. Öryggisvörðurinn hjá búðinni okkar sem ég spjalla stundum við, með byssuna um herðarnar, greip hendurnar á mér og hrópaði "how are you my sister!!! It has been a long, long time!!"

Hér gengur lífið sinn vanagang. Halli er að læra marga nýja hluti í unglingadeildinni og getur uppfrætt áhugasama um controlled variables, dependent variables og independent variables í tilraunum. Skólinn er nokkuð strangur og krakkarnir fá refsistig ef þau fara útaf beinu brautinni, sem að lokum leiðir til brottrekstrar úr skóla. Einn bekkjarfélaginn var úrræðagóður í gær og klippti skálmarnar af buxunum sínum, því að hann á að koma í stuttbuxum í leikfimi. Það leið yfir aðra í science lab þar sem hún andaði að sér framandi gufum.

Við fórum niður í bæ í morgun að spóka okkur. Miðbærinn er aðlaðandi og við átum ís í grænum garði þar sem strákarnir léku sér í leiktækjum. Nú er vor í lofti og veðrið yndislegt. Engar flugur ennþá. Garðinn má sjá frá skrifstofunni hans Davíðs. Þegar ég heimsótti skrifstofuna í vikunni var þar Okavango fólk að sýna dansa og berja trumbur, sem var skemmtilegt að sjá. Annan daginn var þar predikari rammfalskur að baula bærnir og sálma í hátalarakerfi, við undirspil frá kasettutæki. Allan liðlangan daginn. Davíð var að vonum ekki eins ánægður með það.

Ex pattarnir, eða alþjóðaliðið úr vinahópnum okkar er að tvístrast út um allar koppagrundir. Argentínufólkið er að fara til Úrúgvæ, hlaupaþjálfarinn er flutt til Þýskalands, Brasilíumennirnir til Mongólíu, Portúgalarnir til Egyptalands og Pólverjarnir til Kanda. Og þá er ekki allt upptalið. Þegar maður er búinn að búa einhvers staðar í yfir tvö ár, þá sér maður þessa flutninga. Flestir eru á hverjum stað í tvö til þrjú ár. Þá er flutt aftur. Eins er með okkur, en margir sem að vilja halda í okkur. Leja á þó væntanlega eftir að sjá mest eftir okkur. Við höfum unnið í því að tryggja henni góða afkomu þegar við förum, en hún hefur kosið að koma á fót barnaheimili. Hún er þegar farin að vinna í undirbúningi þess, og mun fá stuðning frá okkur, leikföng, bækur og fleira, til að gera fyrirtækið rekstrarvænlegt.

Í þessum undirbúningi fór hún að ná í sand fyrir garðinn sinn, fyrir leiksvæði fyrir börnin. Hann var að finna í nálægum árfarvegi og fékk hún félaga sinn með pallbíl til að aðstoða sig. Þegar hlassið var komið á pallinn, birtist lögreglan. Í þessu landi er svo lítið af mörgu. En ekki sandi hins vegar. Við erum með þúsundir ferkílómetra á þúsundir ofan af sandi hér. Hún var þá sektuð fyrir að stela eign hins opinbera. Þetta fannst okkur vera nokkuð öfugsnúið. Hún þarf að mæta fyrir rétt í janúar til að borga 150 dollara. Ef hinn pólski félagi minn hefur eitthvað til síns máls, þá verða málsskjöl væntanlega týnd í janúar. Hann var ranglega handtekinn fyrir að vera með fíkniefni (sjá fyrri færslu). Hann var í dómshúsinu í tvo daga og fylgdist með. Flest málin voru felld niður því að gögn voru týnd, enda haldast saksóknarar sjaldnast í starfinu lengi og skjalastjórnun væntanlega verulega ábótavant.